Onze geschiedenis

425 jaar Douane in vogelvlucht

1. 1597: Geboorte van de Douane

   1. Belastingen om de Tachtigjarige Oorlog te voeren

      De geschiedenis van de Douane begint tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1586-1648). Om de strijd tegen Spanje te kunnen betalen, heffen de opstandige gewesten vanaf 1582 belastingen op de in- en uitvoer van goederen: de convooi- en licentrechten. De opbrengsten worden vooral gebruikt voor het onderhouden van de oorlogsvloot. Een resolutie van de Staten-Generaal op 14 juni 1597 is de basis voor een landelijke dienst die de convooien en licenten heft. Daarom zien we 14 juni 1597 als de officiële geboortedatum van de huidige Douane. We hebben deze belastingen tot de 19e eeuw geïnd. 

2. 1815: Start van het Douane Laboratorium

   1. Benoeming rijksadviseur voor scheikundige en wiskundige zaken

      In 1815 wordt een rijksadviseur voor scheikundige en wiskundige zaken aangesteld. Dit kan gezien worden als de eerste stap naar het huidige Douane Laboratorium. Op dit moment is het hypermoderne lab in Amsterdam 1 van de meest toonaangevende douanelaboratoria in Europa.

3. 1917: Einde van de accijns op azijn

   1. Accijnzen op steeds minder producten

      De accijns op azijn verdwijnt in 1917. In vroegere tijden werd over veel meer goederen accijns geheven dan nu. Niet alleen azijn, maar bijvoorbeeld ook suiker, zout en brood. De Douane heft en int nu alleen nog accijnzen over de invoer van olie, tabak, wijn en bier, en de productie van deze producten in Nederland zelf. Dat doen we voor de Nederlandse schatkist.

4. Jaren 30: Botersmokkel

   1. Strijd tussen de Douane en smokkelaars

      Vanaf ongeveer 1930 wordt er veel boter gesmokkeld tussen Nederland en België. Pungelaars, zoals smokkelaars ook wel werden genoemd, deden dat omdat de prijs in Vlaanderen veel hoger was. Dit ‘vette goud’ zorgde voor een strijd tussen de Douane en smokkelaars, met pantserwagens, kraaienpoten, wapens en wilde achtervolgingen. In de jaren 60 werden juist veel dameskousen de andere kant op gesmokkeld, van België naar Nederland.

5. Na de Tweede Wereldoorlog

   1. Van groen naar blauw uniform

      Tot vlak na de Tweede Wereldoorlog waren douaniers in het blauw gekleed. Na die oorlog kregen we een groen uniform. De reden: door de tekorten was er alleen maar groene stof te krijgen.

6. 1951: Eerste vrouwelijke douaneambtenaar

   1. Vrouwen bij de Douane

      In 1951 meldde de inspecteur der Invoerrechten & Accijnzen van Amsterdam dat hij een vrouw had aangesteld in de rang van assistent. Zij is waarschijnlijk de eerste vrouw die voor dit dienstvak en daarmee voor de Douane werkzaam werd. Het zou nog tot 1976 duren voordat vrouwen werden toegelaten tot het Douane Opleidingsinstituut en daarmee dezelfde opleiding kregen als hun mannelijke collega's en dus hetzelfde werk gingen doen.

7. Vanaf 1960: Andere aanpak controles

   1. Fysieke en administratieve controles

      Tot in de jaren 70 houden douaniers zich vooral bezig met het fysieke toezicht, dus controles van de goederen zelf. Dat gebeurt vooral aan de grens. Eind jaren 60 komen er meer en meer goederen de grens over. Onder andere in containerschepen. De Douane moet dus anders gaan werken. Na 1960 komen er steeds meer administratieve controles. Dit houdt in dat we de boekhouding van bedrijven controleren. Het werk vindt daardoor niet alleen meer plaats bij de grens, op havens en op vliegvelden. Maar ook bij bedrijven in het hele land die produceren, importeren en exporteren. Ook start de Douane begin jaren 90 met een risicogestuurde controle-aanpak. Dit betekent dat we alleen die goederen controleren met een verhoogd risico op smokkel of ontduiking van belastingen.

8. 1966: Eerste containerschip in Rotterdam

   1. Containerschepen

      In 1966 meert voor het eerst een containerschip aan in de Rotterdamse haven. In deze tijd gaan er zo’n 8 miljoen containers per jaar door de Rotterdamse haven, één van de grootste havens van de wereld. Douane Rotterdam Haven, dat toezicht houdt op het ‘maritieme’ deel van de goederenstroom dat via Rotterdam de buitengrens van de Europese Unie over gaat, is dan ook een groot onderdeel van de Douane.

9. 1976: Eerste speurhond

   1. Speurhonden voor sigaretten, drugs en geld

      In 1976 gaat de eerste speurhond bij de Douane aan het werk. De Douane gebruikt speurhonden om de invoer van bepaalde goederen tegen te gaan. Door het goede reukvermogen zijn speurhonden een goed hulpmiddel voor het douanewerk. Honden kunnen sigaretten, drugs en geld opsporen. Er zijn nu zo’n 70 speurhonden aan het werk voor de Douane.

10. 1993: Douaneposten langs de grens met Duitsland en België verdwijnen

    1. Opheffing Europese binnengrenzen

       In 1993 verdwijnen de douaneposten langs de grens met Duitsland en België. Dit komt omdat de Europese binnengrenzen worden opgeheven. Dit is een belangrijke stap in de Europese economische en politieke samenwerking, die al in de jaren 50 is begonnen. Op dit moment zijn er maar liefst 27 landen lid van de Europese Unie.

11. 1994: 1 Europees douanewetboek

    1. Europese samenwerking in douanebeleid

       'Brussel' bepaalt steeds meer de douanewetgeving. Sinds 1994 is er één wetboek voor het douanerecht van de Europese Unie. Daarmee zijn douanezaken één van de Europese beleidsterreinen waarop de lidstaten intensief samenwerken. De belangrijkste vergadertafel van de Nederlandse Douane staat dan ook niet meer in Den Haag of Rotterdam, maar in Brussel.

12. 1999: Eerste vaste containerscanner

    1. Vrachtwagens controleren met röntgenstraling

       Bij onze controles gebruiken we onder andere scan- en detectieapparatuur. Dit is apparatuur die opnames maakt van de inhoud van bijvoorbeeld een koffer of container. In 1999 nemen we de eerste vaste containerscanner van Europa in gebruik. Met deze scanner kunnen we met röntgenstraling complete vrachtwagens met container controleren.

13. 2016: Start van het Joint Inspection Center

    1. Controles van luchtvracht op Schiphol

       In 2016 start het Joint Inspection Center (JIC) op het vliegveld Schiphol. In dit centrum voeren verschillende overheidsdiensten samen en op hetzelfde moment controles uit. Naast de Douane maken de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit, Inspectie Leefomgeving en Transport, de Koninklijke Marechaussee en de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming gebruik van het JIC. Doordat verschillende handhavers en inspectiediensten samenwerken bij controles van luchtvracht, is de vrachtafhandeling op Schiphol veiliger en sneller.

14. 2019: 90.000 flessen wodka onderschept

    1. VN-sancties op luxegoederen naar Noord-Korea

       De Douane haalt begin 2019 het wereldnieuws als we 90.000 flessen wodka onderscheppen, bestemd voor Noord-Korea. Wodka viel onder de VN-sancties op luxegoederen. De Douane handhaaft wapenembargo’s en sanctiewetten. Dit doen we vooral om te voorkomen dat bepaalde landen of regimes goederen in handen krijgen die ze voor militaire doelen kunnen gebruiken, of om ze te straffen als ze zich niet aan het internationale recht houden.

15. 2020: Tv-serie De Douane in Actie

    1. Tv-serie over het dagelijkse werk van douanepersoneel

       De Douane krijgt de hoofdrol in een tv-serie. De realityserie De Douane in Actie gaat in januari 2020 in première bij RTL5. De serie volgt tientallen douanemedewerkers bij hun dagelijkse werkzaamheden. 

16. 2021: Zelfstandig directoraat-generaal, Brexit

    1. 1 januari: Douane geen onderdeel meer van de Belastingdienst.

       De Douane is sinds 1 januari 2021 een zelfstandig directoraat-generaal onder het ministerie van Financiën. Daarvoor was de Douane onderdeel van de Belastingdienst.

    2. Januari: Douane wereldwijd in het nieuws door Sandwichgate

       Op 1 januari gaan de regels en afspraken uit de Brexit-overeenkomsten in. Dat zorgt bij de Douane voor veel extra werk, want als snel blijkt dat niet iedereen op de hoogte is van die regels. Het gevolg: een reiziger uit het Verenigd Koninkrijk wordt begin januari gevraagd zijn broodje ham bij de Nederlandse grens in te leveren. Zonder vergunning mag hij namelijk geen dierlijke producten meer naar de Europese Unie importeren. Het filmpje waarin dit te zien is gaat de wereld over als 'Sandwichgate'.

    3. 22 april: Douane krijgt nieuw uniform

       Ontwerper Mart Visser steekt onze collega's in een nieuw uniform. Het grootste verschil: we gaan weer in het blauw gekleed, in plaats van groen. Er zijn tien verschillende uniformen, van havenmedewerker tot directeur-generaal. Ook is er zoveel mogelijk gebruik gemaakt van gerecyclede en duurzame materialen.

    4. Juni: Douane Laboratorium bestaat 140 jaar

       Het verbouwde en vernieuwde Douane Laboratorium in Amsterdam is onmisbaar voor het douanewerk. We doen er elk jaar ongeveer 18.000 onderzoeken. Vaak gaat het om chemische analyses, bijvoorbeeld om het accijnstarief en de tariefpost van goederen te bepalen.

17. 2022: 425-jarig bestaan, sancties Rusland

    1. 1 januari: Oprichting Inspectie Belastingdienst, Toeslagen en Douane

       Deze nieuwe inspectie doet onderzoek naar structurele knelpunten bij de Douane en de Belastingdienst. Met de uitkomsten van dit onderzoek kan de Douane de dienstverlening verbeteren.

    2. 24 februari: Invasie Oekraïne

       Op 24 februari valt Rusland Oekraïne vanuit meerdere kanten binnen. Op 25 februari gaan de eerste sanctiemaatregelen tegen Rusland in. Er volgen in 2022 nog 8 pakketten met sancties, gericht op onder meer de in- en uitvoer van ijzer, computeronderdelen en luxegoederen. De Douane houdt toezicht op naleving van de sanctiemaatregelen. 

    3. 14 juni: Douane is jarig

       De Douane viert zijn 425-jarige bestaan. Tijdens de viering krijgt de Douane een koninklijke banier.