Radioactieve straling: je ziet, ruikt of voelt het niet. Maar als je er teveel van krijgt, kun je ernstig ziek worden of zelfs overlijden. De Kernenergiewet beschermt de samenleving tegen de schadelijke gevolgen van radioactieve straling. De Douane controleert inkomende en uitgaande zee- en luchtvracht op verboden radioactieve stoffen.
Dat doen we in opdracht van de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS), één van de partners waar de Douane mee samenwerkt. De ANVS is verantwoordelijk voor wat we noemen het stralingshygiënebeleid.
Paar honderd keer alarm per dag
Om de inkomende goederen te controleren, zijn op belangrijke plekken in de Rotterdamse haven en op Schiphol ringen van nucleaire detectiepoorten aangelegd. Bovendien hebben we op beide knooppunten mobiele voertuigen om stralingsbronnen op te sporen.
Jaarlijks passeren miljoenen containers de poorten. Elke dag gaan de alarmen gemiddeld wel een paar honderd keer af. In de meeste gevallen is geen verdere actie nodig. Veel goederen geven van nature een lage, toegestane dosis straling af. Zoals porselein en kattengrit. De gevoelige detectieapparatuur van de Douane geeft ook bij die goederen een alarm.
Komt het gemeten stralingsniveau boven een bepaalde grens of zouden de goederen niet mogen stralen, dan kunnen de materialen melding- of vergunningplichtig zijn. De Douane stopt de goederen en gaat deze nameten. Is het niet in orde dan schakelt de Douane de collega’s van de ANVS in. Zij nemen vervolgens de afhandeling van het alarm over en kunnen ook monsters nemen.
Direct gevaar voor personen
Een groot risico vormen nucleaire materialen, die dan ook aan de grens moeten worden gestopt. Denk aan stoffen waarmee kernwapens gemaakt kunnen worden. Maar ook aan niet-natuurlijke (illegale) radioactieve bronnen. Die laatste komen we soms tegen in ladingen metaalschroot. Bij zeer hoge stralingsniveaus is er dan een direct gevaar voor mensen. In zo’n geval neemt de Douane in overleg met de ANVS maatregelen. Bijvoorbeeld het afzetten van een zone met waarschuwingslinten.
Wat gebeurt er met de onderschepte goederen?
De ANVS-inspecteurs bepalen uiteindelijk wat er met een stopgezette partij gebeurt. Daarbij zijn er drie opties:
- De zending wordt als radioactief transport teruggestuurd naar het land van herkomst, met alle benodigde papieren.
- De eigenaar van de goederen kiest een andere, toegestane toepassing voor zijn product. Daarvoor moet hij een vergunning aanvragen bij de ANVS.
- De goederen worden afgevoerd naar de Centrale Organisatie voor Radioactief Afval (COVRA). Dat is de relatief duurste oplossing. Waar mogelijk verhaalt de ANVS de kosten op het betrokken bedrijf.
Op rijksoverheid.nl staat meer informatie over straling en kernenergie en hoe de overheid hiermee omgaat.
