De Douane controleert op naleving van wetgeving rond Flora en fauna. Een van de doelstellingen van deze wetgeving is de bescherming en het behoud van in het wild levende planten- en diersoorten. Een andere doelstelling is het tegengaan van ongewenste verspreiding van bepaalde soorten. De Douane houdt hier toezicht op door vergunningen te controleren en stelt zo nodig vast om welke verboden of beschermde soorten het gaat.
Apenvlees uit Suriname als delicatesse voor familieleden, ivoren beeldjes als souvenir uit Thailand of levende parkieten uit Israël voor de illegale handel. Je kan het zo gek niet bedenken of de Douane treft het aan bij controles. Maar veel (levende) planten en dieren – of producten die daarvan zijn gemaakt – mogen niet zomaar worden meegenomen naar of uit de Europese Unie (EU).
CITES-overeenkomst
In de Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES) staan afspraken over de handel in bedreigde dieren en planten of onderdelen daarvan. Inmiddels zijn 184 landen aangesloten bij de CITES-overeenkomst. Doel van dit verdrag is voorkomen dat een soort in het wild uitsterft of sterk in aantal daalt. Het verdrag is door de Europese Unie uitgebreid en vertaald naar Europese wetgeving en opgenomen in Verordening 338/97. CITES kent drie bijlagen die bepalen hoe strikt de handelsregels zijn:
• Bijlage I: Soorten die met uitsterven bedreigd worden – handel is in principe verboden, behalve onder zeer strikte voorwaarden.
• Bijlage II: Soorten die niet direct met uitsterven bedreigd worden, maar waarvan de handel gereguleerd moet worden om dit te voorkomen.
• Bijlage III: Soorten waarvan een specifiek land vindt dat ze bescherming nodig hebben waarvoor internationale samenwerking vereist is.
Via de site van RVO (Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) kunt u opzoeken welke soorten onder het CITES-verdrag vallen. Voor de handel in CITES-soorten is een vergunning nodig. Dit geldt zowel voor levende dieren en planten als voor producten zoals ivoor, bepaalde houtsoorten en medicinale plantenextracten. Vergunningaanvragen worden beoordeeld door de RVO.
Handel in pelzen en invasieve soorten
Er bestaan ook plant- en diersoorten die niet beschermd zijn maar waarin handel niet is toegestaan. Dat zijn alle soorten in de Wildklemverordening en in de IUS-verordening. De wildklemverordening verbiedt de handel in pelzen van bepaalde dieren die met een wildklem zijn gevangen. Iemand die een dier in het wild doodt of vangt, moet namelijk voorkomen dat het dier onnodig lijdt.
De IUS-verordening (Invasie Uitheemse Soorten verordening) heeft als doel de introductie, verspreiding en impact van invasieve exoten (soorten die zich vestigen in onze natuur, zich snel vermeerderen en schadelijk zijn voor inheemse soorten) in Europa te beperken. Deze exoten kunnen er bijvoorbeeld voor zorgen dat inheemse planten en dieren gedeeltelijk of zelfs geheel verdwijnen. Sommige invasieve exoten kunnen daarnaast gezondheidsproblemen bij mensen of economische schade veroorzaken.
Vraagbaak Flora en fauna
Beschermde soorten kunnen direct als zodanig worden verhandeld, maar ook verwerkt zijn in producten zoals traditionele geneesmiddelen, kleding of sieraden. Dit maakt controle soms moeilijk en vraagt om specialistische kennis. De vraagbaak Flora en fauna heeft die kennis in huis. Reguliere douaniers schakelen daarom de vraagbaak in als ze beschermde of verboden soorten aantreffen. De vraagbaak bepaalt (na onderzoek) vervolgens om welke soort het gaat en maakt zo nodig een rapport van determinatie en een proces verbaal op. Het Openbaar Ministerie (OM) handelt de zaak verder af als de beschermde of verboden soort bij een passagier is aangetroffen. Als de verboden of beschermde soort in de vracht is aangetroffen, draagt de Douane de zaak over aan de RVO.
Samenwerkingspartners
De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en de eerder genoemde RVO zijn op het gebied van flora en fauna onze belangrijkste partners. Als de Douane levende dieren aantreft schakelt zij de NVWA in. Die zorgt ervoor dat dieren worden verzorgd in een opvangcentrum. Voor zaken die in het strafrecht belanden werken we samen met het Openbaar Ministerie (OM).
Wil je meer voorbeelden zien van beschermde plant- en diersoorten? Kijk dan op de website van de Douane.
